Pencemaran plastik adalah salah satu ancaman terbesar terhadap ekosistem marin di seluruh dunia. Plastik merupakan bahan yang tidak mudah terurai, telah menjadi komponen utama dalam pencemaran lautan.
Artikel ini akan membincangkan bagaimana pencemaran plastik memberi kesan kepada kehidupan laut, ekosistem marin, dan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan masalah ini.
Statistik Global Terkini
1. Jumlah Plastik Dihasilkan & Sisa Plastik
- Pada tahun 2024, manusia menghasilkan lebih 500 juta tan plastik setiap tahun, dengan 400 juta tan menjadi sisa plastik sekali pakai yang dibuang (sumber: https://ourworldindata.org/grapher/plastic-waste-accumulated-in-oceans)
- Setiap tahun, antara 19–23 juta tan plastik bocor ke ekosistem akuatik (sungai, tasik, laut) (sumber: https://www.unep.org/plastic-pollution)
2. Plastik yang Masuk ke Lautan
- Kira‑kira 1–1.7 juta tan plastik memasuki lautan setiap tahun, menurut data OECD & Our World in Data
- Laporan WWF pula menganggarkan antara 9–14 juta tan sisa plastik dilupus ke laut setiap tahun
- IUCN melaporkan sekitar 20 juta tan sampah plastik memasuki alam sekitar tahunan, dan jumlah ini dijangka meningkat menjelang 2040
3. Purata Mikroplastik & Mikroplastik dalam Hidupan Laut
- Mikroplastik kini wujud sehingga kedalaman salji dan ais di kawasan pergunungan, dan dijumpai dalam pencernaan manusia .
Punca Pencemaran Plastik
1. Penggunaan Plastik Sekali Pakai
Plastik sekali pakai seperti botol, beg, dan pembungkusan makanan adalah penyumbang utama kepada pencemaran plastik. Produk ini sering dibuang selepas satu penggunaan dan akhirnya masuk ke dalam sungai dan lautan.
2. Pengurusan Sisa yang Tidak Efisien
Pengurusan sisa yang tidak berkesan, terutamanya di negara-negara membangun, menyebabkan banyak plastik tidak dikitar semula dan dibuang secara tidak betul. Ini meningkatkan kemungkinan plastik sampai ke laut.
3. Perlupusan Plastik ke Dalam Laut
Plastik juga dibuang terus ke laut oleh kapal-kapal dan aktiviti perikanan. Jaring ikan yang hilang atau ditinggalkan, dikenali sebagai “ghost nets,” juga menyumbang kepada masalah ini.
Kesan Pencemaran Plastik Terhadap Ekosistem Marin
1. Ancaman kepada Hidupan Laut
Plastik sering disalah anggap sebagai makanan oleh hidupan laut seperti ikan, penyu, dan burung laut. Haiwan-haiwan yang menelan plastik boleh menyebabkan kerosakan dalaman, kelaparan, dan akhirnya kematian. Plastik yang mengandungi bahan kimia berbahaya juga boleh meracuni hidupan laut.
2. Kerosakan Habitat Marin
Plastik yang terkumpul di dasar laut dan pantai boleh merosakkan habitat marin. Terumbu karang yang merupakan habitat penting bagi banyak spesies laut boleh mati akibat pembuangan plastik ke dalam laut.
3. Rantai Makanan Terganggu
Mikroplastik iaitu serpihan plastik kecil yang terbentuk apabila plastik besar terurai, boleh dimakan oleh plankton. Ini menyebabkan mikroplastik masuk ke dalam rantai makanan, yang akhirnya boleh mempengaruhi haiwan yang lebih besar termasuk manusia.
4. Kesan Ekonomi
Industri perikanan dan pelancongan sangat terjejas oleh pencemaran plastik. Pantai yang tercemar boleh mengurangkan jumlah pelancong, sementara kematian hidupan laut boleh mengurangkan hasil tangkapan ikan, memberi kesan negatif kepada ekonomi tempatan.
Langkah-Langkah untuk Mengurangkan Pencemaran Plastik
1. Pengurangan Penggunaan Plastik
Mengurangkan penggunaan plastik sekali pakai dengan menggantinya dengan alternatif yang boleh digunakan semula atau bahan biodegradasi adalah langkah penting bagi mengatasi masalah ini.. Kempen kesedaran untuk menggalakkan orang ramai membawa beg, botol, dan bekas makanan sendiri juga boleh membantu.
2. Pengurusan Sisa yang Lebih Baik
Memperbaiki sistem pengurusan sisa, termasuk meningkatkan kapasiti kitar semula dan memastikan sisa diuruskan dengan betul, boleh mengurangkan jumlah plastik yang berakhir di laut.
3. Pembersihan Pantai dan Lautan
Aktiviti pembersihan pantai dan lautan yang melibatkan sukarelawan dan organisasi, boleh membantu mengurangkan jumlah plastik di persekitaran marin. Program seperti “The Ocean Cleanup” juga memainkan peranan dalam usaha ini.
4. Penguatkuasaan Undang-Undang
Kerajaan perlu menguatkuasakan undang-undang yang mengawal pengeluaran dan penggunaan plastik. Ini termasuk larangan atau sekatan ke atas plastik sekali pakai dan insentif untuk industri menggunakan bahan yang lebih mesra alam.
5. Pendidikan dan Kesedaran
Meningkatkan kesedaran tentang bahaya pencemaran plastik melalui pendidikan di sekolah dan kempen awam adalah penting. Ini boleh membantu mengubah sikap dan tingkah laku masyarakat terhadap penggunaan plastik.
Kesimpulan
Pencemaran plastik adalah masalah global yang memerlukan tindakan segera dan bersepadu. Kesan negatifnya terhadap ekosistem marin adalah serius dan boleh berpanjangan.
Dengan langkah-langkah yang betul, termasuk pengurangan penggunaan plastik, pengurusan sisa yang lebih baik, pembersihan pantai, penguatkuasaan undang-undang, dan pendidikan, kita boleh mengurangkan pencemaran plastik dan melindungi kehidupan laut dan ekosistem marin untuk generasi akan datang.
Artikel Berkaitan;