RUU Mufti Wilayah Persekutuan: Maksud, Tujuan & Perdebatan

Rang Undang-Undang (RUU) Mufti Wilayah Persekutuan 2024 telah dibentangkan oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Hal Ehwal Agama), Datuk Dr. Mohd Na’im Mokhtar. 

Pembentangan ini dilakukan di Dewan Rakyat pada 2 Julai 2024, sebagai sebahagian daripada tiga RUU berkaitan hal ehwal Islam. RUU ini bertujuan untuk memperincikan fungsi dan peranan mufti, termasuk penubuhan beberapa jawatankuasa seperti Jawatankuasa Fatwa Wilayah-Wilayah Persekutuan dan Jawatankuasa Falak Syarie​

Sejak itu, ia menjadi perbahasan hangat di media massa. Ada yang menyokong dan ada yang menentang cadangan ini.

Apa itu RUU Wilayah Persekutuan?

Rang Undang-Undang (RUU) Mufti Wilayah Persekutuan 2024 yang dibentangkan oleh Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Hal Ehwal Agama), Datuk Dr. Mohd Na’im Mokhtar bertujuan memperincikan peranan dan fungsi mufti di Wilayah Persekutuan, termasuk penentuan perkara mengenai hukum dan doktrin syarak serta perkara-perkara berkaitan lainnya​.

RUU ini juga mentakrifkan Ahli Sunnah Wal Jamaah (ASWJ) dari sudut akidah, yang bersumberkan aliran Al-Asyairah dan Al-Maturidiah serta fiqh Mazhab Syafie, sambil meraikan tiga mazhab lain. Ini termasuk ajaran Tasawuf yang berasaskan ajaran Imam Ghazali dan Imam Junaid​.

Tujuan Utama

Tujuan utama RUU ini adalah untuk:

1. Memperincikan Fungsi dan Peranan Mufti: Membantu dan menasihati Yang di-Pertuan Agong berkenaan dengan semua perkara hukum syarak, termasuk tata cara mengeluarkan fatwa dan penentuan arah kiblat.
2. Penubuhan Jawatankuasa Fatwa: Membentuk beberapa jawatankuasa penting seperti Jawatankuasa Fatwa Wilayah-Wilayah Persekutuan, Jawatankuasa Falak Syarie, dan Jawatankuasa Rukyah Hilal.
3. Menangani Ekstremisme dan Radikalisme: Menguatkuasakan pegangan kepada aliran Al-Asyairah dan Maturidiah yang bersifat sederhana, dengan harapan untuk mengurangkan ekstremisme dan radikalisme dalam masyarakat Islam di Malaysia.

Namun, terdapat perdebatan mengenai definisi sempit ASWJ yang hanya merujuk kepada Al-Asyairah dan Al-Maturidiah. Bantahan ini terutama datang dari Mufti Perlis, Dr. Mohd Asri Zainul Abidin, yang menegaskan bahawa pentadbiran Islam di Wilayah Persekutuan seharusnya mewakili kerencaman dan kepelbagaian rakyat, dan tidak membelenggu kebebasan berfikir dan akademik. 

Mamun begitu,RUU ini mendapat sokongan dari ramai  mufti negeri dan beberapa badan berautoriti agama yang melihatnya sebagai langkah untuk memperkukuh asas Islam sedia ada dan mengekang ekstremisme

Pandangan Yang Menentang

1. Bantahan dari Mufti Perlis

Dr. Mohd Asri Zainul Abidin, Mufti Perlis, membantah Rang Undang-Undang (RUU) Mufti Wilayah Persekutuan 2024 kerana beliau melihat pengkhususan istilah Sunni yang hanya merujuk kepada aliran Asyairah dan Maturidiyah sebagai usaha menyekat kebebasan berfikir dan akademik. 

Menurut beliau, pentadbiran Islam di Wilayah Persekutuan, yang berada di bawah bidang kuasa kerajaan persekutuan, seharusnya mencerminkan kerencaman dan kepelbagaian rakyat Malaysia. 

Beliau menegaskan bahawa meluluskan perundangan yang membelenggu pemikiran rakyat tidak wajar dan boleh membawa kepada ketaasuban serta kebencian antara rakyat dan pemerintah​. 

Dr. Asri juga menekankan kepentingan kerencaman dan kepelbagaian dalam pentadbiran Islam. Beliau percaya bahawa Wilayah Persekutuan, sebagai pusat intelektual dan tempat berdebat, harus memastikan kebebasan berfikir dan akademik dilindungi. Menurutnya, peraturan yang menyempitkan akal dan minda akan merampas kebebasan tersebut dan tidak sesuai untuk sebuah wilayah yang menjadi pusat segala intelektual berdebat dan berhujah​. 

Susulan itu, DYMM Tuanku Raja Perlis mengeluarkan titah berkaitan RUU 2024;

2. Pandangan dari Presiden PAS

Tan Sri Abdul Hadi Awang, Presiden PAS, menekankan bahawa Rang Undang-Undang (RUU) Mufti Wilayah Persekutuan 2024 perlu dikaji secara mendalam sebelum diluluskan. Beliau berpendapat bahawa kajian mendalam adalah penting kerana terdapat pelbagai mazhab dalam Islam, dan tiada satu mazhab pun yang sepatutnya diisytiharkan sebagai mazhab negara. 

Imam-imam besar seperti Imam Malik, Imam Syafie, dan Imam Hambali juga tidak membenarkan mazhab mereka diisytiharkan sebagai mazhab negara; sebaliknya, mereka menggalakkan Islam sahaja yang menjadi agama negara.

Beliau  juga menyatakan bahawa dalam Islam terdapat berpuluh-puluh mazhab dengan ilmu yang sangat luas. Oleh itu, adalah penting untuk memastikan bahawa semua ulama tidak merasa terpinggir dan bahawa undang-undang yang diluluskan tidak menyekat kebebasan berfikir dalam kalangan umat Islam. 

Beliau menekankan perlunya RUU ini dikaji secara mendalam untuk memastikan ia benar-benar menyeluruh dan adil kepada semua pihak dalam Islam

Pandangan beliau ini mencerminkan kebimbangan bahawa pengkhususan dalam RUU ini mungkin menyekat kebebasan akademik dan intelektual dalam bidang agama, sesuatu yang beliau percaya tidak wajar untuk pentadbiran Islam di Wilayah Persekutuan yang seharusnya mencerminkan kerencaman dan kepelbagaian umat Islam di Malaysia.

Pandangan yang Menyokong

Majoriti mufti-mufti di malaysia menyokong RUU Wilayah ini. Berikut merupakan pandangan dan alasan sokongan. 

1. Mufti Pahang, Prof. Datuk Dr. Asmadi Mohamed Naim:

Prof Datuk Dr Asmadi menyatakan bahawa RUU ini perlu disokong sepenuhnya oleh semua umat Islam di Malaysia bagi memelihara institusi raja-raja dan mengekang elemen radikalisme dalam negara. 

RUU ini mentakrifkan Ahli Sunnah Wal Jamaah (ASWJ) dari sudut akidah bersumberkan aliran Al-Asyairah, Al-Maturidiah, dan fiqh Mazhab Syafie dengan meraikan tiga mazhab lain. 

Menurut beliau, RUU ini juga relevan dan penting kerana ia memartabatkan Majlis Raja-Raja sebagai institusi yang menaungi agama Islam di Malaysia. Beliau percaya bahawa aliran Al-Asyairah yang fleksibel dan terbuka sangat sesuai untuk menjaga warisan, adat istiadat, dan amalan majoriti umat Islam di Malaysia serta mampu mengekang fahaman radikal dan ekstremisme

2. Mufti Sabah, Datuk Bungsu @ Aziz Jaafar:

Datuk Bungsu @ Aziz Jaafar pula menyatakan bahawa RUU ini dilihat mampu memperkukuh asas Islam sedia ada dan mengekang ekstremisme serta radikalisme agama. Menurutnya, RUU Mufti menyatakan bahawa manhaj akidah Asyairah dan Maturidiyah sebagai paksi utama kerana ia bersifat sederhana, wasatiyyah (moderasi), dan lengkap dalam menjaga aspek-aspek penting kemanusiaan. 

Beliau menegaskan bahawa pendekatan ini dapat membasmi aspek takfiri seperti golongan Khawarij dan tidak pula longgar seperti golongan murjiah serta liberal-plural-sekular​

Ulasan Zamihan al-Ghari (ASWAJA)

Sementara itu, orang kuat ASWAJA, Zamihan Al-Ghari dalam kenyataan di Facebook, mengeluarkan senarai infografik senarai mufti yang menyokong RUU Mufti Wilayah Persekutuan 2024 (Tanpa Pindaan) yang terdiri daripada 11 orang iaitu;

1. Sahibus Samahah Dato’ Seri Haji Wan Zahidi bin Wan Teh – Mufti Negeri Perak
2. Sahibus Samahah Datuk Ustaz Haji Bungsu @ Aziz bin Haji Jaafar – Mufti Negeri Sabah
3. Sahibus Samahah Datuk Vira Haji Abdul Halim bin Tawil – Mufti Negeri Melaka
4. Sahibus Samahah Dato’ Paduka Syeikh Fadzil bin Haji Awang – Mufti Negeri Kedah
5. Sahibus Samahah Dato’ Haji Yahya bin Ahmad – Mufti Negeri Johor
6. Sahibus Samahah Prof Madya Dr Luqman bin Haji Abdullah – Mufti Wilayah Persekutuan
7. Sahibus Samahah Dato’ Dr. Haji Mohamad Sabri bin Haron – Mufti Negeri Terengganu
8. Sahibus Samahah Dato’ Setia Prof. Madya Dr. Haji Anhar bin Haji Opir – Mufti Negeri Selangor
9. Sahibus Samahah Prof. Madya Dato’ Dr. Fauzi Zainal Abidin bin Haji Dadaruddin – Mufti Negeri Sembilan
10. Sahibus Samahah Prof. Dato’ Dr. Asmadi bin Mohamed Naim – Mufti Negeri Pahang
11. Sahibus Samahah Prof Madya Dr. Mohd Sukki Othman – Mufti Negeri Pulau Pinang

Pandangan Perdana Menteri

Perdana Menteri Anwar Ibrahim telah mengeluarkan kenyataan mengenai Rang Undang-Undang (RUU) Mufti Wilayah Persekutuan 2024, menekankan bahawa perincian RUU ini akan dirujuk kepada Majlis Raja-Raja untuk perbincangan lanjut. 

Beliau menjelaskan bahawa RUU tersebut sedang dalam peringkat perbincangan dan perincian akan dilakukan oleh pakar-pakar dalam bidang berkaitan sebelum sebarang keputusan muktamad dibuat.

Anwar menyatakan bahawa tidak ada pertikaian mengenai asas-asas Ahli Sunnah Wal Jamaah, termasuk rujukan kepada mazhab-mazhab utama seperti Syafie, Hanafi, Maliki, dan Hambali. Namun, perincian tertentu perlu dibincangkan dengan lebih mendalam untuk memastikan semua pandangan dan pendapat diambil kira. 

Ini menunjukkan bahawa kerajaan ingin memastikan RUU ini diteliti secara menyeluruh bagi memastikan ia selari dengan kepentingan semua pihak terlibat serta tidak menyekat kebebasan berfikir dan akademik dalam Islam​

Implikasi RUU Mufti Wilayah Persekutuan 2024 Jika Diluluskan

1. Pengukuhan Pentadbiran Islam di Wilayah Persekutuan:

RUU ini bertujuan memperincikan peranan mufti dan menetapkan struktur organisasi seperti Jawatankuasa Fatwa, Jawatankuasa Falak Syarie, dan Jawatankuasa Rukyah Hilal. Ini akan membantu memperkukuh pentadbiran Islam di Wilayah Persekutuan dan memastikan penyelarasan dalam pelaksanaan fatwa dan hukum syarak.

2. Peningkatan Keberkesanan dan Kecekapan:

Dengan memperjelas dan memperincikan fungsi mufti, RUU ini dapat meningkatkan keberkesanan dan kecekapan Jabatan Mufti dalam menyampaikan perkhidmatan. Ia juga akan memberi punca kuasa yang jelas kepada Jabatan Mufti untuk mentadbir urus hal ehwal Islam di Wilayah Persekutuan​.

3. Pengaruh terhadap Hubungan Antara Mazhab Islam:

Pengkhususan takrifan Ahli Sunnah Wal Jamaah (ASWJ) kepada aliran Al-Asyairah dan Al-Maturidiah, serta fiqh Mazhab Syafie, mungkin menimbulkan perdebatan dalam kalangan umat Islam yang berpegang kepada mazhab lain. Ini kerana ada pandangan yang menganggap pendekatan ini terlalu sempit dan boleh menyekat kebebasan berfikir dan akademik dalam Islam.

4. Sokongan Institusi Raja-Raja:

RUU ini juga dilihat sebagai usaha untuk mengekalkan dan memperkukuh peranan institusi Raja-Raja Melayu dalam menaungi agama Islam di Malaysia. Ini termasuk memastikan warisan dan adat istiadat Islam yang diamalkan oleh majoriti umat Islam di Malaysia tetap dipelihara dan dihormati.

5. Implikasi Sosial dan Politik:

Jika diluluskan, RUU ini dapat memperkukuh kedudukan ASWJ berteraskan aliran Al-Asyairah dan Al-Maturidiah di Wilayah Persekutuan. Namun, ia juga perlu mengelakkan tafsiran yang terlalu eksklusif yang boleh mencetuskan ketaasuban dan kebencian antara pelbagai golongan dalam masyarakat Islam di Malaysia.

Sumber dan Rujukan

• Malaysiakini:
  • “Ada apa dengan RUU Mufti (Wilayah Persekutuan) 2024“
  • “Susulan bantahan Raja Perlis, PM kata RUU Mufti akan dirujuk ke Majlis Raja-Raja“
• Astro Awani:
  • “RUU Mufti perlu disokong, diluluskan di Dewan Rakyat – Syed Ali“
  • “Rang Undang-Undang Mufti dirujuk ke Majlis Raja-Raja minggu depan – PM“